Czym jest żółtaczka i jak rozpoznać jej objawy?
Żółtaczka to objaw, który świadczy o zwiększonym stężeniu bilirubiny we krwi. Bilirubina to z kolei żółty barwnik, będący produktem rozpadu czerwonych krwinek. W prawidłowo funkcjonującym organizmie, ulega ona różnym przemianom, które zachodzą między innymi w wątrobie. Następnie staje się elementem żółci, a w końcu – jest usuwana z organizmu wraz z kałem. Niestety, na różnych etapach opisanego pokrótce procesu, mogą wystąpić nieprawidłowości, powodujące zwiększenie stężenia bilirubiny we krwi powyżej 43 µmol/l (∼2,5 mg/dl) – wówczas diagnozowana jest żółtaczka. Więcej informacji o mechanizmie przemian bilirubiny znajduje się w artykule: https://www.adamed.expert/pacjent/choroby-i-objawy/przewod-pokarmowy/zoltaczka-u-doroslych#rodzaje-zoltaczek.
Inne objawy, które mogą (choć nie muszą) towarzyszyć żółtaczce, to między innymi: osłabienie organizmu, pomarańczowe lub rdzawe zabarwienie moczu, dolegliwości ze strony układu pokarmowego (bóle brzucha, uczucie pełności w jamie brzusznej, nieprzyjemne odbijanie), a także swędzenie skóry (osoby z żółtaczką doświadczające swędzenia skóry intensywnie się drapią, przez co na ich ciele powstają charakterystyczne ślady – tak zwane przeczosy).
Rodzaje i typy żółtaczek
Tak, jak zostało to wspomniane powyżej – nieprawidłowości w zakresie przemian bilirubiny i jej właściwego wydalania z organizmu mogą wystąpić na różnych etapach tego procesu i być spowodowane różnymi przyczynami. Z tego względu wyszczególnia się takie typy żółtaczek, jak:
żółtaczka hemolityczna (inaczej określana również jako żółtaczka przedwątrobowa), pojawiająca się w wyniku procesu hemolizy (nadmiernego rozpadu krwinek czerwonych – zachodzi on między innymi w przypadku wchłaniania się masywnych krwiaków czy w momencie rozpadu tkanki mięśniowej);
żółtaczka miąższowa (inaczej nazywana żółtaczką wewnątrzwątrobową), w przebiegu której dochodzi do upośledzenia wnikania bilirubiny do komórek wątroby lub zaburzenia procesu wydalania bilirubiny do żółci. Żółtaczka hemolityczna pojawia się jako objaw zapaleń wątroby typu A (w tym przypadku, potocznie określa się ją żółtaczką pokarmową), B lub C, a także w marskości wątroby i uszkodzeniach tego narządu – wywołanych przyjmowanymi lekami lub nadużywaniem alkoholu (mowa wówczas o żółtaczce alkoholowej);
żółtaczka mechaniczna (nazywana też żółtaczką zastoinową lub zaporową). Pojawia się, gdy dochodzi do nieprawidłowości w odpływie żółci do dwunastnicy. Jest to powiązane ze zwężeniem światła lub całkowitym zamknięciem przewodów żołciowych – często w przebiegu kamicy żółciowej.
Warto tutaj dodać, że zażółcenie powłok skórnych i/lub twardówki oka zawsze powinno zostać skonsultowane z lekarzem – niezależnie od tego, czy objaw ten dotyczy pacjenta chorującego przewlekle lub zdrowego, dziecka czy dorosłego.
Źródła:
J. Juszczyk, J. Jaroszewicz, Żółtaczka [w:] Interna – Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej, dostęp online: 29.10.2024, weryfikacja hasła: 15.07.2024
Lek. M. Wiercińska, Żółtaczka – przyczyny, leczenie i objawy towarzyszące [w:] Medycyna Praktyczna, 19.11.2021
Prof. dr hab. T. March, dr med. A. Cieśla, aktualizacja: lek. M. Wiercińska, Alkoholowe choroby wątroby [w:] Medycyna Praktyczna, 25.07.2023
L. Bąk-Romaniszyn, Dziecko z żółtaczką [w:] podyplomie.pl, dostęp: 29.10.2024
Dr hab. n. med. A. Kordek, Noworodek z żółtaczką – co trzeba wiedzieć? [w:] Pediatria po Dyplomie 03/2015
S. Szubert, K. Wójcicka, M. Gaca, K. Linke, S. Sajdak, Żółtaczka, jako pierwszy objaw zespołu HELLP – opis przypadku [w:] Ginekologia Polska 2012; 83
P. Rajewski, J. Kwiatkowska, M. Sobolewska-Pilarczyk, Ł. Sobolewski, J. Cieściński, Wirusowe zapalenie wątroby typu E w praktyce lekarskiej [w:] Forum Medycyny Rodzinnej 2017, tom 11, nr 5